PRESTEREN ONDER DRUK

Hoe zorg je ervoor dat je kunt presteren op de momenten die er voor jou het meest toe doen? Waarom ervaar je eigenlijk druk en hoe kun je hier nu beter mee omgaan? Hopelijk biedt onderstaand stuk hier iets meer inzicht in.

Kenmerken van druk

Mensen ervaren regelmatig momenten waar ze onder druk staan, vaak gepaard met gevoelens van spanning en angst. Dit kan een belangrijke presentatie op je werk of tijdens je studie zijn, een sportwedstrijd tegen directe concurrenten of een gesprek met een nieuwe opdrachtgever of potentiële werkgever. De ervaren druk kan ervoor zorgen dat je onder je normale kunnen presteert. Bijvoorbeeld dat je niet meer uit je woorden komt, een black-out krijgt of steeds verkeerde beslissingen neemt tijdens een wedstrijd. Deze momenten hebben vaak drie overeenkomsten:

1. De uitkomst van het moment is erg belangrijk voor je

2. De uitkomst van het moment is onzeker

3. Je hebt het gevoel dat jij verantwoordelijk bent, en beoordeeld wordt, op de uitkomst.

Hoe belangrijker het moment voor je is, hoe onzekerder de uitkomst van het evenement is en hoe meer jij het gevoel hebt van verantwoordelijkheid en beoordeling, hoe intenser de ervaren druk wordt.

Belangrijke momenten zorgen voor een alles-of-niets gevoel. Er is geen middenweg. Of je overtuigt je publiek of niet. Je scoort vanuit een vrije trap of niet. Hierdoor komt er een druk om te slagen, of op z’n minst niet te falen.

Onzekere momenten leiden tot een toename van het stresshormoon cortisol in het lichaam. Een toename van dit hormoon zorgt ervoor dat het denken sneller vanuit emotie in plaats van feiten gebeurt. Hierdoor zijn we ontvankelijker voor herinneringen van momenten waarop alles misging, waardoor mensen sneller risicomijdend gedrag gaan vertonen (“Laat ik vooral geen fouten maken”). Dit zorgt ervoor dat de aandacht te veel naar jezelf verschuift en niet naar datgene wat behulpzaam is op dat moment. Met als gevolg dat de prestatie achteruit gaat.

Verantwoordelijkheid

Het gevoel van verantwoordelijkheid dat iemand hierbij voelt zorgt tenslotte voor het idee dat de uitkomst (succes of falen) in jouw handen ligt. Jij geeft de presentatie. Jij bent de belangrijke speler die ervoor moet zorgen dat het team draait. De verantwoordelijkheid voor de uitkomst ligt volledig op jouw schouders. Onderzoek wijst hiernaast uit dat niet alleen het dragen van de verantwoordelijkheid tot deze druk leidt, maar ook hoe jij denkt dat andere mensen jou als persoon hierop beoordelen. Deze gedachten leiden tot een gevoel van ongeschiktheid (ben ik goed genoeg?), verlegenheid (doe ik het wel goed?) of vernedering (zal ik mijzelf voor schut zetten?). Hoewel deze gevoelens in situaties zonder druk erg behulpzaam kunnen zijn, beperken ze je brein in hoge druk situaties juist om effectief te reageren.

COTE of Armor

Gelukkig is het mogelijk om jezelf te wapenen tegen deze momenten zodat je juist wél effectief kunt handelen in deze situaties. Een van deze punten is het versterkten van je mentale weerbaarheid met behulp van een zogenaamd ‘COTE of Armor’. Dit staat voor Confidence (zelfvertrouwen), Optimism (optimisme), Tenacity (vasthoudendheid) en Enthusiasm (enthousiasme). Zelfvertrouwen versterkt je door effectief tegen jezelf te praten. Optimisme vergroot je door op een realistische manier naar de positieve kanten van een situatie te kijken. Vasthoudendheid verbeter je door te leren toegewijd aan je doelen te werken. Tot slot stimuleer je enthousiasme door te leren situaties positief te benaderen.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden die aangeleerd kunnen worden om beter met druk om te gaan en zo zijn er nog veel meer manieren. Hierdoor hoeft een situatie waarin je onder druk staat niet meer te leiden tot verminderde prestaties en kun je leren om te presteren op de momenten die er voor jou het meest toe doen.

Bron: Weisinger, H., & Pawliw-Fry, J. P. (2015). How to perform under pressure: The science of doing your best when it matters most. Hachette UK.